Veel ouders herkennen het: je kind komt moe uit de opvang of school, je ziet onrust of juist afwezigheid, en de verleiding is groot om te zeggen: “Kijk maar even een filmpje, dan word je rustig.” Maar is dat wel zo? Vanuit mijn achtergrond als Toegepast Psycholoog specialisatie in kind & ontwikkeling neem ik je mee in wat er in het lijf en brein van je kind gebeurmen waarom schermtijd meestal geen rust geeft, maar juist veel extra prikkels toevoegt..
Een schooldag door de bril van prikkels
Stel je een gemiddelde dag voor: uitleg van de juf, vragen van klasgenoten, bewegingen om je heen, het kriebelen van je trui, het wiebelen op de stoel, het potlood in je hand, geluiden op de gang, geurtjes in het lokaal. Je kind is continu bezig met kijken en luisteren om de les te volgen en afleidende prikkels te filteren. Het visuele en auditieve systeem draaien overuren, terwijl beweging (vestibulair) en diepe druk/kracht (proprioceptief) vaak te weinig aan bod komen.
Geen wonder dat je kind na school moe is. Overprikkeling kan zich uiten als:
-
Glazige ogen, “in een bubbel” zitten, traag reageren
-
Of juist hyper, druk, niet kunnen stilzitten, snel emotioneel
-
Minder goed luisteren en moeilijker instructies opvolgen
Waarom een scherm dan zelden helpt bij ontprikkelen
Het lijkt misschien alsof je kind rustig wordt (want: stil, gefixeerd op het scherm), maar dit is schijnrust. Dit is waarom:
-
Extra belasting van al overvolle systemen: schermen geven vooral visuele en auditieve prikkels—juist de systemen die op school al vol zaten.
-
Intens en onnatuurlijk: fel blauw licht, snelle beelden, veel kleur en geluid zorgen voor sterke prikkelinput waar je kind weinig regie over heeft.
-
Afleiding in plaats van verwerking: het scherm leidt af van wat er vanbinnen speelt. Er is geen ruimte om de dag te verwerken; gevoelens worden “weggedrukt”.
-
Na-ijlen van prikkels: na het schermen zie je vaak een kort lontje of ontploffing bij het uitzetten. Dat is geen toeval de prikkelbalans is verder uit evenwicht.
Kortom: schermtijd is geen rustmoment. Het is een toevoeging van veel extra prikkels op het moment dat juist regulatie en verwerking nodig zijn.
Wat wel werkt: ontprikkelen na school
Het doel: de onderbelaste zintuigen voeden (proprioceptief, vestibulair, tactiel, interoceptief) en het geheel weer in balans brengen. Zie het als “gelijkstroom aanzetten” na een dag “flitslicht”.
1) Bewegen (vestibulair) + kracht/druk (proprioceptief)
-
Buiten spelen: rennen, fietsen, klimmen, skaten, steppen, touwtje springen
-
In huis: kussengevecht, kruipen door een ‘hindernisbaan’, zware wasmand tillen
-
Speeltuin: schommelen, draaien, klauteren
Tip: een kind met rode wangen en een grote grijns is vaak heerlijk aan het ontladen en reguleren.
2) Tactiele input (voelen)
-
Zand, water, klei, verf, rijstbak (verstop kleine items en laat zoeken)
-
Zintuiglijke “wellness”: blote voeten door het gras, bodylotion-massage, warme douche/bad, huisdier aaien
3) Geur, smaak en adem
-
Rustgevende geuren (denk aan een zacht geurkaarsje of etherische olie)
-
Kauwwerk: stevig brood, wortel, gedroogd fruit; kauwen is regulerend
-
Speels ademen: blaasvoetbal met een rietje, bellen blazen, dino die “ademwolken” maakt
4) Vrij, zelfstandig spel
-
Bouwhoek, lego, verkleden, tekenen, hutten bouwen
-
Let op: je hoort soms letterlijk de schooldag terug in het spel—verwerking in actie.
Een eenvoudige Ontprikkel-Routine voor na school (30–45 min)
-
Thuiskomst (5 min)
Jas uit, schoenen uit, glas water. Geen vragen, geen verhalen afdwingen—eerst landen. -
Grote beweging (10–15 min)
Buiten een rondje rennen/fietsen of binnen een mini-hindernisbaan.
Richtlijn: hartslag even omhoog = lijf aan, hoofd mag uit. -
Diepe druk + tast (10 min)
Kussenrol in een deken, “pizzamassage” op rug/schouders, of kleien/rijstbak. -
Kauwen + adem (5 min)
Snack met “bite” en een kort blaas- of ademspel. -
Vrij spel (10–15 min)
Zelf kiezen. Jij blijft nabij, zonder te sturen.
Bonus: zet een zachte timer en kondig overgangsmomenten aan (“Nog 5 minuten, dan gaan we…”). Dat voorkomt frustratie.
Voor ouders: herken je eigen “schijnrust”
Misschien schuurt dit stuk ook bij jou. Veel volwassenen grijpen ’s avonds naar telefoon of tablet “om te ontspannen”. En ja, het voelt even prettig, maar vaak is het afleiding—geen herstel. Dat is geen oordeel (hé, we zijn mensen!), maar wel een uitnodiging: welke zintuiglijke activiteiten brengen jou echt tot rust? Wandelen, bidden of mediteren, douchen, koken, zingen, opruimen, tuinieren, journalen? Kleine, eerlijke stappen zijn genoeg.
“Zoek rust en kom tot Mij” (Mat. 11:28) — een zachte uitnodiging om te landen, niet te vluchten.
Veelgestelde vragen (FAQ)
“Maar mijn kind komt wél tot rust met een filmpje?”
Je ziet vooral stilte en fixatie. Neurologisch gebeurt het omgekeerde: extra prikkelinput. Probeer eens 2 weken consequent jouw ontprikkel-routine. Vaak merk je minder opstootjes en meer echte ontspanning.
“Hoeveel schermtijd is dan oké?”
Dat verschilt per kind en leeftijd. Richtlijn: planbaar, voorspelbaar en passend bij je gezin. Liever kwalitatieve, korte blokken op rustige momenten dan als noodgreep na een intensieve dag.
“Wat als mijn kind gamen als hobby heeft?”
Bewaak ritme: eerst ontprikkelen, dan eventueel schermtijd op afgesproken tijden. Combineer gamen met bewegen(bijv. eerst 20 minuten buiten).
Praktisch: het Ontprikkel-Menu (printbaar lijstje op de koelkast)
Bewegen
-
5 rondjes om het plein / trap op-af / touwtje springen
-
Schommelen, evenwichtsbalk, koprollen op de mat
Kracht/druk
-
Wasmandrace, kruiwagenloop, “dierentillen” (knuffels in een tas)
-
Handdoek-trekspel, kussens stapelen en aanduwen
Tast
-
Rijstbak met schatten, klei-restaurant, verfwegen met handen/voeten
-
Blote-voetenpad (handdoek, bubbeltjesplastic, dekentje, rijst)
Geur & smaak & adem
-
Thee ruiken, sinaasappel schillen, lavendel-snuffel
-
Blaasvoetbal, kaarsje zacht uitblazen (lange uitademing)
Vrij spel
-
Hut bouwen, playmobil/lego, tekenen, in je eentje lezen
Samengevat
-
Schermtijd na school lijkt rust te brengen, maar vult juist de al volle prikkelbeker van het zien en horen.
-
Ontprikkelen werkt via het lijf: bewegen, diepe druk, voelen, kauwen/ademen en vrij spel.
-
Met een simpele 30–45 minuten routine bouw je dagelijks herstel in—zacht, haalbaar, effectief.
Klaar voor meer rust thuis? Kies wat bij jullie past
-
📘 21-Dagen Challenge “Grip op Schermtijd” (e-book)
In 3 weken van losse afspraken naar een stevig, warm schermbeleid dat iedereen begrijpt. Met dagopdrachten, checklists en gezinsoefeningen.
Download direct en start vanmiddag nog met jullie ontprikkel-routine en schermregels.
Reactie plaatsen
Reacties